Việc lợi dụng tình hình dịch bệnh để tăng giá các mặt hàng thiết yếu để trục lợi sẽ bị xử lý như thế nào?

Trả lời:
* Về xử lý vi phạm hành chính:
Theo quy định tại Điều 12 của Nghị định số 109/2013/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 49/2016/NĐ-CP: 
- Hành vi không niêm yết giá hàng hóa, dịch vụ tại địa điểm phải niêm yết giá theo quy định của pháp luật; niêm yết giá không rõ ràng gây nhầm lẫn cho khách hàng sẽ bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 01 triệu đồng. Nếu các hành vi này vi phạm nhiều lần; tái phạm; niêm yết giá không đúng giá cụ thể hoặc không nằm trong khung giá hoặc cao hơn mức giá tối đa hoặc thấp hơn mức giá tối thiểu do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định đối với hàng hóa, dịch vụ thuộc Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá sẽ bị phạt tiền từ 01 triệu đồng đến 03 triệu đồng. 
- Hành vi bán cao hơn giá niêm yết hàng hóa, dịch vụ do tổ chức, cá nhân định giá không thuộc Danh mục bình ổn giá, hàng hóa, dịch vụ thuộc Danh mục hạn chế kinh doanh hoặc kinh doanh có điều kiện sẽ bị phạt tiền từ 05 triệu đồng đến 10 triệu đồng. 
- Hành vi lợi dụng khủng hoảng kinh tế, thiên tai, địch họa, hỏa hoạn, dịch bệnh và điều kiện bất thường, lợi dụng chính sách của Nhà nước để định giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý sẽ bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 30 triệu đồng. Đồng thời còn áp dụng biện pháp buộc nộp vào ngân sách nhà nước số tiền thu lợi do định giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý (Điều 17 của Nghị định số 109/2013/NĐ-CP).
Điều 31 Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định: 
- Hành vi lợi dụng tình hình khan hiếm hàng hóa hoặc tạo ra sự khan hiếm hàng hóa giả tạo trên thị trường để mua vét, mua gom hàng hóa có giá trị từ 50 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng nhằm bán lại thu lợi bất chính thuộc một trong các trường hợp sau đây mà không bị truy cứu trách nhiệm hình sự: Hàng hóa thuộc danh mục bình ổn giá hoặc danh mục nhà nước định giá theo quy định của pháp luật về giá; Khi thị trường có biến động về cung cầu, giá cả hàng hóa do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, chiến tranh hoặc diễn biến bất thường khác sẽ bị phạt tiền từ 05 triệu đồng đến 10 triệu đồng ( khoản 1 Điều 31 Nghị định 98/2020/NĐ-CP).
- Khoản 2, 3, 4, 5 Điều 31 Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định với các hành vi vi phạm tại khoản 1 nêu trên mức phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 100 triệu đồng sẽ tương ứng với giá trị hàng hóa nhằm bán lại thu lợi bất chính.
    Ngoài ra, còn áp dụng hình thức xử phạt bổ sung: Tịch thu tang vật đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều này; tước quyền sử dụng giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh, giấy phép kinh doanh, chứng chỉ hành nghề từ 06 tháng đến 12 tháng đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều này trong trường hợp vi phạm nhiều lần hoặc tái phạm; đình chỉ hoạt động kinh doanh hàng hóa vi phạm từ 06 tháng đến 12 tháng đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều này trong trường hợp vi phạm nhiều lần hoặc tái phạm.
Biện pháp khắc phục hậu quả là buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm.
* Về xử lý hình sự
Điều 196 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về Tội đầu cơ: Người nào lợi dụng tình hình khan hiếm hoặc tạo ra sự khan hiếm giả tạo trong tình hình thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh hoặc tình hình khó khăn về kinh tế mua vét hàng hóa thuộc danh mục mặt hàng bình ổn giá hoặc thuộc danh mục hàng hóa được Nhà nước định giá nhằm bán lại để thu lợi bất chính tùy thuộc vào giá trị hàng hóa có thể  bị phạt tù lên đến 5 năm tù.
Đối với pháp nhân thương mại phạm tội này, có mức phạt cao nhất là 9 tỷ đồng. Bên cạnh đó pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.