Ô nhiễm không khí 2023: thực trạng và hệ lụy

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 99% dân số thế giới đang sống ở những nơi có chất lượng không khí vượt quá giới hạn an toàn của. Báo cáo của WHO cũng chỉ ra rằng mỗi năm có khoảng 7 triệu người tử vong do các bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí, như bệnh tim, đột quỵ, ung thư phổi và các bệnh hô hấp mãn tính. Trong đó, khu vực châu Á và châu Phi là những nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.
 

Chỉ số chất lượng không khí (AQI) cho thấy nhiều thành phố lớn trên thế giới liên tục ghi nhận mức ô nhiễm cao, đặc biệt là các thành phố ở Ấn Độ, Trung Quốc và Iran. Tại Ấn Độ, New Delhi đã nhiều lần đạt mức AQI trên 300, thuộc nhóm "cực kỳ không lành mạnh" và "nguy hiểm", khiến chính phủ phải ban hành các biện pháp khẩn cấp như hạn chế giao thông và đóng cửa các nhà máy tạm thời.

 

Theo báo cáo của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA), trong năm 2023, Hoa Kỳ đã chứng kiến một số đợt ô nhiễm không khí nghiêm trọng do cháy rừng, đặc biệt ở các bang California, Oregon và Washington. Cháy rừng đã làm tăng nồng độ các hạt bụi mịn PM2.5 trong không khí, gây ra các vấn đề hô hấp và gia tăng đột biến các ca nhập viện.

 

Một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Tác động Khí hậu Potsdam (PIK) cho thấy ô nhiễm không khí cũng đóng góp lớn vào biến đổi khí hậu. Các khí nhà kính như CO2, CH4 và N2O từ hoạt động công nghiệp và giao thông vận tải không chỉ góp phần ấm lên trên toàn cầu mà còn gây ra hiện tượng thời tiết cực đoan như bão lụt, hạn hán và sóng thần.
 

Ô nhiễm không khí cũng tác động trực tiếp đến sức khỏe con người. Theo WHO, việc tiếp xúc lâu dài với không khí ô nhiễm có thể làm giảm tuổi thọ trung bình từ 1 đến 2 năm, tùy thuộc vào mức độ ô nhiễm. Những người dễ bị tổn thương nhất là trẻ em, người già và những người mắc bệnh mãn tính. Hệ hô hấp và tim mạch bị ảnh hưởng nặng nề nhất, với việc tăng nguy cơ mắc các bệnh như hen suyễn, viêm phổi và bệnh mạch vành.
 

Về mặt kinh tế, ô nhiễm không khí gây ra thiệt hại lớn cho nền kinh tế toàn cầu. Ngân hàng Thế giới ước tính rằng thiệt hại do ô nhiễm không khí có thể chiếm tới 5% GDP toàn cầu, tương đương hàng nghìn tỷ USD mỗi năm. Chi phí này bao gồm chi phí chăm sóc sức khỏe, giảm năng suất lao động và gây thiệt hại về tài sản do các hiện tượng thời tiết cực đoan.
 

Để giảm thiểu và kiểm soát ô nhiễm không khí, nhiều quốc gia đã đưa ra các biện pháp mạnh mẽ. Chính phủ các nước phát triển đã đầu tư vào công nghệ xanh - sạch, chuyển đổi năng lượng từ than đá sang năng lượng tái tạo như gió,  mặt trời và thúc đẩy việc sử dụng phương tiện giao thông công cộng và xe điện. Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức cộng đồng về tác động của ô nhiễm không khí và khuyến khích lối sống xanh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng không khí.
 

Ô nhiễm không khí là một vấn đề nghiêm trọng và phức tạp, đòi hỏi sự hợp tác toàn cầu và các biện pháp mạnh mẽ để giải quyết. Việc cải thiện quản lý môi trường, áp dụng công nghệ tiên tiến và thay đổi thói quen sống sẽ là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe con người và hành tinh khỏi tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí.